Vài điều lạm bàn về nhân vật Lê Đại Cang

Nguyễn Khắc Thuần

1. Các tài liệu xưa nay, kể cả LÊ THỊ GIA PHẢ (黎 氏 家 譜) đều viết thủy tổ Lê Đại Cang là Lê Công Triều, quê ớ phường Hà Tân, huyện Kỳ Hoa, phủ Hà Hoa, Thừa Tuyên Nghệ An. Viết vậy tuy đúng với đơn vị hành chánh xưa nhưng lại dễ gây cho hậu thế ngộ nhận rằng nguyên quán Lê Công Triều nay thuộc tỉnh Nghệ An trong lúc chính gốc quê ông thuộc tỉnh Hà Tĩnh.

Năm Quang Thuận thứ bảy (1466), Hoàng Đế Lê Thánh Tông đã chia cả nước Đại Việt thành 12 Thừa Tuyên [1] và Nghệ An là một trong số 12 Thừa Tuyên đó. Bấy giờ, Thừa Tuyên Nghệ An lãnh 9 phủ, 27 huyện, 2 châu và Hà Hoa là một trong số 9 phủ của Thừa Tuyên Nghệ An. Phủ Hà Hoa quản 2 huyện là Thạch Hà và Kỳ Hoa. Phường Hà Tân của huyện Kỳ Hoa nay thuộc huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Như vậy, để hậu thế khỏi nhầm, có lẽ nên viết lại rằng quê hương của tổ tiên nhân vật Lê Công Triều [2] nay thuộc huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh.

[1]  Năm Hồng Đức thứ hai (1471), Hoàng Đế Lê Thánh Tông (1460-1497) cho lập thêm Thừa Tuyên Quảng Nam, kể từ đó nước Đại Việt có 13 Thừa Tuyên. Toàn bộ tình Bình Định ngày nay, lúc bấy giờ trực thuộc Thừa Tuyên Quảng Nam.

[2] Cần lưu ý là trong lịch sử Việt Nam cũng có một nhân vật nổi tiếng, tuy cùng họ cùng tên là Lê Công Triều nhưng ông người làng Mộ Trạch (nay thuộc tỉnh Hải Dương), đỗ Tiến Sĩ năm Kỷ Hợi (1659), hậu duệ của Trạng Nguyên Lê Nại, Hoàng Giáp Lê Tư và Hoàng Giáp Lê Quang Bí, không liên quan gì tới nhân vật Lê Công Triều vốn người Hà Tĩnh mà chúng ta đang đề cập tới ở đây.